De bevallingen met de grootste uitdaging vind ik die van vrouwen die een specifiek bevalplan hebben. Dan heb ik het niet over bevalplannen waar in staat dat ze graag op de baarkruk willen bevallen, dat papa het kindje aanpakt en dat ze de navelstreng uit willen laten kloppen maar over bevalplannen die enorm uitgebreid zijn. Ik vind het een enorme uitdaging om aan die wensen te kunnen voldoen binnen de regels en protocollen van het ziekenhuis.
Ik ben enorm vóór een beval- of geboorteplan. Mocht je niet weten wat een bevalplan is klik dan hier. Want door vooraf op te schrijven wat je wensen zijn, laat je zien dat je over de bevalling na hebt gedacht. Dat je weet wat je te wachten staat. Ook is het fijn om als zorgverlener te lezen waar ik rekening mee kan houden. Heel soms voelt het voor mij alsof ik met 1-0 achterstand begin als iemand met een uitgebreid bevalplan bij mij de verloskamer in komt met een medische indicatie die al veel ‘wensen’ overboord gooit.
Dat de baby in het vruchtwater poept, de bevalling voor 37 weken begint of dat iemand graag pijnstilling wil, zijn allemaal redenen om in het ziekenhuis te gaan bevallen. Veel vrouwen balen daar enorm van. Dat was anders dan ze hadden verwacht en gehoopt. Toch komen deze indicaties heel frequent voor. Het is dus ook niet uitzonderlijk wanneer je tijdens je bevalling wordt overgedragen. Het zou zo mooi zijn als je als zwangere ook een soort plan B geboorteplan maakt. Dat je een plan maakt voor als het zonder medische indicatie allemaal goed gaat en een plan voor als je toch in het ziekenhuis komt vanwege een indicatie.
Zo begon ik onlangs mijn nachtdienst op de verloskamers. Ik nam de dienst over van mijn collega die in de late dienst Stacey De Witte had opgenomen. Stacey was 41 weken en 3 dagen zwanger van haar eerste kindje toen de weeën die middag rond een uur of vier begonnen. Het ging heel geleidelijk aan, de contracties kwamen elke vijf minuten toen ’s avonds haar vliezen braken. Het vruchtwater was groen wat betekent dat de baby in het vruchtwater had gepoept. Een medische indicatie.
Stacey had bedacht thuis te gaan bevallen. Ze had het bevalbad al in de woonkamer staan. Toen haar verloskundige van de praktijk langs kwam en vaststelde dat het vruchtwater groen was, werd Stacey enorm verdrietig. Daar had ze niet op gerekend, zo had ze het allemaal niet voor zich gezien. Nadat de verloskundige had uitgelegd waarom ze bij meconium houdend vruchtwater (zoals poepen in het vruchtwater met dure woorden wordt genoemd) in het ziekenhuis moest bevallen, heeft ze met pijn in haar hart haar bevalbad thuis achter zich gelaten.
Eenmaal in het ziekenhuis was Stacey flink aan het mopperen. Dit wilde ze allemaal niet. Het bed lag niet fijn, de banden van het hartfilmpje jeukten en dat mijn collega de dienst zo ging overdragen aan mij was al helemaal niet wat, want ze had net een fijne klik. Langzaamaan begonnen de contracties toe te nemen en leek er drie centimeter ontsluiting te zijn. Op dat moment nam ik de dienst over.
Naast dat Stacey graag in bad wilde bevallen, las ik ook in haar bevalplan dat ze graag zo weinig mogelijk inwendige onderzoeken wilde. Ze wilde graag met rust gelaten worden en zo weinig mogelijk medische interventies. Ze wilde geen pijnstilling en ik mocht er ook niet naar vragen. Ze wilde geen weeënopwekkers, het kindje moest door papa worden aangepakt en de navelstreng mocht niet worden doorgeknipt. Ze wilde de baby zonder mutsje op, op de blote borst en hij mocht zelf richting de borst kruipen als de baby daar zin in had. Vitamine K wilden ze niet geven en ook oxytocine om bloedverlies te beperken wilde ze niet hebben. Prima, daar kan ik allemaal in mee gaan. We gaan gewoon zien hoe het loopt.
Gelukkig waren er ook een aantal dingen die ze wel wilde: bewegingsvrijheid, meegenomen worden in beslissingen en warmte (bad, douche of kruiken). Ze wilde graag zelf het geslacht van de baby ontdekken en ze wilde zo lang mogelijk huid op huid met de baby nadat hij of zij geboren werd. Nadat ik de overdracht van mijn collega had gekregen en haar bevalplan had gelezen, ben ik naar haar kamer gegaan.
Ik neem je even mee terug naar die nacht:
Stacey zit op de rand van het bed. De CTG-banden om haar buik zitten wat gedraaid en zakken haar ronde buik af. Ik hoor op de achtergrond het zachte tikken van de harttonen. Op het hartfilmpje zie ik de hartslag van de baby als een kriebelig lijntje met mooie stijgingen ten opzichte van de basis. Deze baby heeft er zin in. Het hartfilmpje lijkt prachtig. Net op het moment dat ik binnenstap en mijzelf wil voorstellen begint een wee. Stacey heeft haar ogen dicht en zucht de wee weg zoals ze dat de afgelopen paar uren ook heeft gedaan. Mijn collega had een uurtje geleden gevoeld en toen was het drie centimeter. Een mooi begin.
Ik wacht beleefd totdat Stacey haar wee heeft weggezucht waarna ik een stap in haar richting doen.
‘Hoi,’ zeg ik. ‘Mijn naam is Lisa. Ik neem de dienst over en ben er vannacht tot 7.00u. Dan moeten we een heel eind komen samen dacht ik zo.’
Stacey neemt me van top tot teen op. Ze kijkt omhoog en mijn blik vangt die van haar.
‘Hoi,’ zegt ze. ‘Dit had ik zo niet bedacht hoor.’
‘Och, nee, ik snap het,’ zeg ik. ‘Soms bedenkt de natuur een ander plan. Ik las je bevalplan al. Dit stond er allemaal niet in,’ zeg ik wijzend naar het CTG.
‘Maar het gaat helemaal goed komen,’ probeer ik haar wat moed in te praten. ‘Sommige vrouwen zijn ook best blij als ik ze mag helpen bij de baring,’ zeg ik met een knipoog om een lachje te ontfutselen.
Stacey lacht. ‘O, ja het gaat ook niet om jou hoor. Zo had ik het gewoon zelf niet bedacht.’
‘Ik begrijp het, maar helaas moeten we het er mee doen. Ik ga zoveel mogelijk rekening houden met je wensen en ik ga je zoveel mogelijk met rust laten. We hopen dat de weeën mooi doorzetten en dat de ontsluiting mooi vordert. Als ondertussen ook het hartfilmpje netjes blijft heb ik geen reden om in te grijpen. Ook met het hartfilmpje mag je gerust in bad want die knoppen zijn waterdicht. Als je onder de douche wilt, ook geen probleem. Ga gerust je gang en kijk wat prettig voor je voelt,’ zeg ik.
Ik draai me ondertussen om naar haar man die ontspannen op het bedbankje zit.
Ronald is zijn naam hoor ik.
Stacey lijkt zichtbaar wat meer te ontspannen.
‘Dankjewel,’ zegt ze waarna ik haar weer zie verzitten om een wee weg te zuchten.
Ik blijf een tijdje bij Stacey en Ronald zitten. We kletsen over de zwangerschap die vlekkeloos ging en ook de verbouwing thuis die net op tijd af is gekomen voor deze baby wordt besproken. Ondertussen observeer ik de weeën. Ze wiebelt wat op de bedrand elke keer als een wee de kop op steekt. In haar hand heeft ze een beugel van het handige verlosbed vast. Bij iedere wee worden haar knokkels wit van het samenknijpen. Haar lange blonde haar hangt in een vlecht over haar rug. Lichte sproetjes komen net op haar wangen tevoorschijn. Een prachtig mens is het.
De pauzes tussen de weeën lijken nog vrij lang. Ik probeer het niet direct te benoemen want ik zie hoe pittig Stacey het heeft. Ik kom wat dichterbij haar zitten en probeer met de weeën die er zijn haar ademhaling onder controle te houden.
Tussendoor hebben we het over het geboorteplan. Stacey houdt van controle en heeft vertrouwen in haar lijf. Ze wil alles zo natuurlijk mogelijk dus ze heeft alles goed uitgezocht. Haar moeder is vijf keer thuis bevallen en dat wilde ze ook. De tranen zitten nog steeds hoog als ze het heeft over haar plan thuis.
‘Deze baby neemt nu al de controle over,’ grap ik tegen Stacey.
‘Nou zeg dat wel ja,’ lacht ook Stacey. ‘Goede les voor mij.’
Het is inmiddels bijna twaalf uur als ik even de kamer verlaat.
‘Ik ben zometeen bij jullie terug, druk op de bel als er iets is.’
Rond 1.00u word ik gebeld door Belinda. Zij is verpleegkundige op de afdeling en zorgt ook voor Stacey.
‘Ik heb een tijdje bij Stacey gezeten en aangeboden het bad alvast te vullen of om even onder de douche te gaan,’ zegt Belinda. ‘Maar ze vindt het enorm pittig en ziet het niet zitten om te verplaatsen. Ik heb geholpen met het wegzuchten van de weeën maar ik ben bang dat die nog wat meer moeten worden. De weeën die er zijn, zijn heel kort en de pauzes lijken steeds langer te worden, ik denk dat ze het hiermee niet redt.’
‘Goed, ik kom er zo aan,’ antwoord ik terwijl ik de deur van een andere verloskamer sluit. Ik loop gelijk richting de kamer van Stacey en bedenk ondertussen een plan van aanpak. Ik wil graag inwendig onderzoek gaan doen om te kijken hoe het met de vordering staat. Ik weet dat Stacey zo min mogelijk onderzoeken wil dus ik ga haar vragen hoe zij erover denkt. Ook wil Stacey geen weeënopwekkers, dat is helaas soms de enige mogelijkheid om de weeën weer ‘aan de praat’ te krijgen. Eerst maar eens kijken. Soms maakt de natuur zelf een keuze.
Ik open de kamer en zie Stacey met roodomrande ogen op het bed zitten.
‘Och meid,’ begin ik gelijk. ‘Wat is er aan de hand?’
‘Ik vind het zo pittig, maar nu zegt Belinda dat het lijkt of de weeën juist minder worden, maar meer kan ik echt niet aan hoor. Ik ben kapot. Ik ben al vanaf vanmiddag aan de gang.’
Ik kom naast haar zitten en leg een hand op haar schouder.
‘Het is ook pittig, maar dat kan jij. Dit had jij bedacht Stacey. Je hebt je supergoed voorbereid, je weet dat jij dit kan.’ Ik denk stiekem dat pijnstilling haar enorm zal helpen maar ze heeft duidelijk opgeschreven dat ik dit niet mocht benoemen dus ik houd me stil.
Stacey slaakt een diepe zucht waarna ze weer verstart, een wee in aantocht.
Met zijn vieren zuchten we de wee weg, ook Belinda en Ronald zuchten uit volle kracht mee. Als de wee weg ik vraag ik Stacey of het goed is als ik voel naar de ontsluiting, wie weet geeft dat goede moed als er toch meer centimeters bij zijn gekomen. Dat wil ze wel.
Ze laat zich voorzichtig op het bed vallen terwijl Belinda haar helpt om haar onderbroek uit te trekken. Ik kom op het voeteneind zitten terwijl ik mijn handschoenen aantrek. Ik pak wat glijmiddel en vraag Stacey of ze er klaar voor is. Dat is ze.
‘Ik spreid voorzichtig,’ begin ik. ‘En nu voel je mijn vingers, geef het aan als ik even moet wachten of als het te pijnlijk is.’
Ik moet goed door voelen, het hoofdje van de baby staat nog hoog. Op het moment dat ik de baarmoedermond aanhaak met mijn eerste vinger springen de tranen in Stacey haar ogen. Ik zie dat ze de pijn verbijt. Nadat ik met mijn tweede vinger de baarmoedermond aanraak stop ik even.
‘Probeer maar even goed te zuchten, ik houd mijn vingers even stil. Dit is enorm pijnlijk.’
Stacey doet wat ik zeg en pakt de hand van Ronald.
‘Je doet het goed schatje,’ zegt Ronald zacht.
‘Geef het maar aan als ik door kan voelen,’ ga ik verder.
‘Ja hoor, doe maar, het moet toch,’ zegt Stacey.
Ik voel voorzichtig door. Ik zit met twee vingers op het hoofdje van de baby maar mijn vingers kan ik nauwelijks spreiden. Ik heb teleurstellend nieuws voor Stacey waar ik zelf al een beetje bang voor was. Het is nog steeds drie centimeter.
Ik geef het nieuws door. Tranen rollen over haar wangen. ‘Het is zo pijnlijk, en het doet niets,’ zegt Stacey. ‘En wat nu?’
‘Aan de frequentie van je weeën te zien had ik al verwacht dat de ontsluiting niet zo hard zou vorderen. Soms is dit een vertekend beeld maar helaas werd dat bevestigd met mijn inwendig onderzoek. Je zit nu op drie centimeter en 2,5u geleden was dat hetzelfde ondanks dat je al die tijd contracties hebt gehad. Omdat de baby in het vruchtwater heeft gepoept wil ik het liever niet op zijn beloop laten gaan maar wil ik proberen iets meer weeën te maken door middel van weeënopwekkers. Ik weet dat je in je geboorteplan hebt staan dat je dat liever niet krijgt maar dat is de enige oplossing die ik op dit moment kan verzinnen om de weeën en dus hopelijk de ontsluiting te laten toenemen,’ zeg ik. ‘We zouden eventueel ook kunnen wachten, mocht je dit graag willen.’
Ik zie het gezicht van Stacey verstarren. Nog een tegenslag die ze moet verwerken. Ik zie aan haar dat ze het bevallen wat heeft onderschat. Ze had gehoopt dit in een aantal uren te flikken. Haar moeder is vijf keer prachtig thuis bevallen en dat zit in haar achterhoofd. Maar soms loopt een bevalling toch wat anders. Dat ondervindt ze nu. Ik zie dat ze in haar hoofd keuzes aan het maken is maar dat ze hoe ‘controllerig’ ze ook is, dat nog niet durft toe te geven. Ik vertel nog eens dat we ook kunnen afwachten als ze dit graag wil maar dat mijn verwachting niet is dat de contracties enorm gaan toenemen als ik kijk naar de afgelopen uren.
Belinda legt ondertussen uit wat die weeënopwekkers inhouden. Ik zie dat Stacey het gelaten over zich heen laat komen. Ronald stelt af en toe een vraag. Als Belinda klaar is en er net weer een wee met ons vieren is weg gezucht, zoek ik even oogcontact met Stacey.
‘Ik loop even de kamer af en ben met een kwartiertje terug. Denk even rustig na en dan hoor ik het wel. Alles is goed. Weet ook dat we alsnog het bevalbad kunnen klaarmaken, of eventueel de douche? Of een andere houding, de yogabal? Mogelijk dat je dat ook kan helpen.’
Stacey knikt gelaten, ik loop de deur uit.
Precies een kwartier later loop ik de kamer weer binnen. Stacey kijkt naar de grond en Ronald kijkt me met een glimlach aan.
‘We weten dat het nodig is hoor, de weeënopwekkers,’ begint hij. ‘Maar Stacey trekt het niet, ze vindt het heel erg zwaar. Kan ze misschien ook iets krijgen tegen de pijn?’
Ik zie dat Stacey zich een beetje schaamt. Dat vind ik ontzettend jammer. Waarom zou ze zich hiervoor schamen? Bevallen is pijnlijk en niet te voorspellen hoe het gaat. Pijnbestrijding is mogelijk dus waarom niet.
Ik loop weer om het bed heen en ga naast Stacey op het randje zitten.
‘Natuurlijk kan je iets krijgen voor de pijn. Dat is helemaal oké, en ik snap het hoor. Bevallen is rot. Had je het verwacht dat het anders zou gaan?’ vraag ik.
Stacey knikt. ‘Ja,’ tranen rollen naar beneden.
‘Een ruggenprik is niet iets om je voor te hoeven schamen hoor,’ zeg ik.
Heel veel vrouwen gingen je voor, ook al had je het niet in je bevalplan geschreven dat maakt toch helemaal niets uit? Althans, niet voor ons,’ ik wijs naar Belinda.
‘Nee,’ zegt ook Ronald. ‘Gewoon doen, als het pijnlijk is, is het pijnlijk. Neem dan gewoon wat tegen de pijn. Ik zal het tegen niemand zeggen hoor,’ gaat hij verder.
We moeten allemaal lachen, ook Stacey krijgt een lachje rondom haar mond.
‘Dat is ook zo, dankje,’ zegt Stacey.
Ik leg alles mogelijke complicaties uit omtrent de pijnstilling. In deze fase van de bevalling is de ruggenprik het meest verstandig en zo leg ik het ook uit aan Stacey en Ronald. Ik zie Stacey gaandeweg opfleuren. Dit had ze nodig. Deze arme meid wil graag dat die pijn voorbij is, dat geboorteplan doen we gewoon ‘hup’ de prullenbak in. Er zijn geen redenen om geen ruggenprik te mogen krijgen dus als Stacey eenmaal een infuus heeft en is voor gevuld met vocht bel ik de anesthesist. De anesthesist sliep, dus heeft het rustig en kan direct komen.
Nog geen uurtje later stap ik wederom de verloskamer in. Ik zie een heel ander mens op het verlosbed. Stacey lacht breeduit en zit volledig ontspannen.
‘Ik voel helemaal niets meer, enkel zo nu en dan wat kramp en druk,’ zegt ze.
‘Fijn, daar is die ook voor bedoeld,’ zeg ik. Op het hartfilmpje zie ik nog altijd pauzes van 5 à 6 minuten.
‘Nu je goede pijnstilling hebt, wil ik voorstellen te starten met de weeënopwekkers,’ zeg ik.
‘Prima, slinger het er maar aan, ik voel toch niets en ik wil graag dat deze baby vandaag nog geboren wordt,’ zegt Stacey.
Ik glimlach, wat heeft zij de knop omgegooid zeg.
‘Dat moet lukken, het is inmiddels bijna drie uur dus je hebt nog ruim 21 uur,’ zeg ik.
‘Probeer ondertussen lekker wat te gaan slapen als het lukt, ook voor jou Ronald. Het kan zo nog maar een aantal uren duren. Wij houden op de achtergrond het hartfilmpje en de controles in de gaten. En ook de weeënopwekkers gaan we elk half uurtje iets ophogen maar daarvoor hoeven jullie niet wakker te blijven. Probeer wat te slapen nu het nog kan want het kan zijn dat de pijn straks weer iets toeneemt als de bevalling gaat vorderen.’
‘Dat is goed, gaan we doen,’ zegt Stacey.
Belinda en ik leggen het stel comfortabel neer en brengen nog even de catheter in, in de blaas. De weeënopwekkers sluiten we aan op het infuus en de bloeddrukband stel ik in op automatisch.
‘Tot straks,’ zeg ik. ‘Inwendig onderzoek ga ik pas weer doen als er drie of vier contracties in de tien minuten zichtbaar zijn op het scherm. Tot die tijd is inwendig onderzoek niet nodig.’
‘Prima, tot straks,’ zegt Stacey.
De rest van de nacht ben ik druk op een andere verloskamer en ik hoor van Belinda dat Ronald lekker slaapt. Stacey is wel geregeld wakker maar ze kan heerlijk doezelen tussendoor. De weeënopwekkers worden nog altijd opgehoogd want de weeënfrequentie lijkt niet toe te nemen. Ik spreek af dat ik voorlopig niet binnenstap om de rust wat te bewaren.
Rond de klok van zes uur ben ik toch wel heel benieuwd hoe het gaat. Op het scherm van het hartfilmpje van Stacey lijken de weeën nu elke 2 à 3 minuten te komen dus ik stap de kamer in. De zon komt alweer op en schijnt lichtjes door de dunne gordijnen. Ronald ligt op zijn rug op de slaapbank en zaagt nog net geen boomstam om. Ik gniffel en knik in de richting van Ronald als Stacey me aankijkt. Ze draait haar hoofd om en fluistert: ‘Ja, hij was echt kapot.’
‘Hoe is het?’ vraag ik.
‘Goed, ik voel wel af en toe wat druk maar geen pijn,’ zegt Stacey.
‘Mooizo, vind je het goed dat ik nog even kijk naar de ontsluiting voordat de volgende dienst komt?’
‘Ja, zeker, ik ben wel nieuwsgierig,’ zegt Stacey.
Ik herhaal mijn routine van eerder deze nacht terwijl ik op de bedrand van Stacey zit.
‘Het is 4-5 centimeter,’ vertel ik als ik mijn handschoenen uittrek.
‘Mm, nog niet zo best,’ hoor ik achter mij. Ik draai me om en kijk een slaperige Ronald aan.
‘Klopt, nog niet heel veel, maar er gebeurt wat en dat was tot dusver niet het geval. Ik vind het een goed teken,’ zeg ik opgewekt.
‘De weeënopwekkers laten we even op de huidige stand staan en we gaan kijken hoe het er over twee uurtjes uitziet. Ga nu maar nog even proberen te slapen, ik draag mijn dienst zometeen over, dan zien jullie mijn collega straks.’
Ik wens het stel heel veel succes en bespreek nog even het beloop tot dusver. Ze zijn heel tevreden en zijn helemaal oké met hoe het er nu voor staat. Een goede les voor hoe goed je je ook voorbereid, en hoe goed je ook nadenkt over wat je wel en niet wil. Soms loopt de natuur zoals die loopt en kan je maar beter gewoon meegaan in het moment.
Stacey is die middag om 14.23 bevallen van een gezonde dochter met een goede start. De ruggenprik zat als een huis waardoor ze een paar uurtjes heeft moeten wachten op goede persdrang. Omdat het leek alsof Stacey veel ging bloeden heeft ze na goed overleg met mijn collega extra medicatie gekregen om de baarmoeder te laten samen trekken. Hierdoor is het bloedverlies net onder de liter gebleven. Alles is goed gegaan verder en ze zijn diezelfde avond naar huis gegaan.
Stacey is een ervaring rijker en die volgende keer gaat ze dat thuis gewoon flikken, die bevalling. Dat weet ik zeker.
Meer lezen over hoe een bevalling van een dood kindje gaat? Klik hier.
Meer lezen over de ruggenprik? Klik hier.
Damman Schrijft 